Źródło: inTARnet.pl

  Po wernisażu wystawy prac Jerzego i Andrzeja Kalinów w BWA    -   21/1/2009

Sztuka współczesna potrafi być bardzo rozczarowująca, gdy przychodzi do powiedzenia czegoś sensownego na jasno sprecyzowany temat. Na wystawie Jerzego i Andrzeja Kalinów w Galerii BWA jest jednak inaczej. Wspólny projekt dotyka obrazowych uwikłań pamięci i jak cienie wiszą nad nim duchy przeszłości pokutujące w naszej zbiorowej wyobraźni. Bracia skonfrontowali dwie odmienne artystyczne praktyki z problematyką pamięci o historii i o ludziach. W efekcie powstała wystawa o dużym rozmachu, godna zainteresowania i zapadająca w pamięć na dużo dłużej niż trwa jej oglądanie.

Ogloszenie

Na wystawie oglądamy prace wykonane w różnych technikach – instalacje, grafikę, gipsografię. Jerzy Kalina rozłożył na płycie tarnowskiego Rynku od strony Pasażu Tertila fotografie tarnowskich Żydów zatopione w 30 prostopadłościanach lodu, co nawiązuje do znanego zdjęcia przedstawiającego przerażonych tarnowskich Żydów siedzących w kucki na płycie Rynku, wykonane tuż przed akcją ich eksterminacji. Zarówno Jerzy, jak i Andrzej Kalina, odprawiają za pomocą sztuki swoistą liturgię pamięci. A ta, jak każda inna liturgia, wymaga aktywnego uczestnictwa. Aby było ono realne, konieczna jest pewna konceptualna konwencja - słowo i symbol, umożliwiająca paralelne przeżycie tego, co nie jest przecież doświadczeniem własnego życia. Dlatego właśnie zdjęcia tarnowskich Żydów zatopione są w lodzie. Lód reprezentuje głównie dwie rzeczy: przemianę wody przez zimno, czyli „zamarzanie” jej sensu symbolicznego oraz petryfikację jej możliwości. Z tego powodu lód bywa określany jako sztywna warstwa oddzielająca świadomość od nieświadomości, pamięć od niepamięci. Przeważa w nim sens negatywny, choć ma również wartość pozytywną. Pośrednicząc pomiędzy ogniem i powietrzem (sferą eteryczną) a nieruchomością ziemi, symbolizuje stan przejścia między życiem a śmiercią, oznacza koniec życia, ale też ponowne narodziny. I tak oto widma tarnowskich Żydów trwają zatopione w białym całunie lodu, dopóki ludzkie ciepło nie stopi skutej mrozem trumny. Wokół motywu pamięci zbudowany jest również cykl „Nekrotek”. Czarne teczki, podobnie jak mogiły na cmentarzu, opatrzone są medalionami utrwalającymi pamięć o tych, którzy odeszli. Ich życie można zamknąć w teczkę. Dzięki ascetycznej prostocie i oszczędności wyrazu, artysta nie tylko osiągnął szalenie ciekawy efekt, ale otworzył przestrzeń do refleksji. W dzisiejszych czasach sztuki oderwanej od dramatu ludzkiej egzystencji, w czasach sztuki doraźnej, skupionej raczej na eksplorowaniu bieżących kontekstów teraźniejszości, niewielu potrafi mówić o pamięci, przemijaniu i śmierci tak, jak robi to Jerzy Kalina. Podobne praktyki stosuje Andrzej Kalina. Jego subtelne gipsografie wspaniale oddają kruchość i krótkotrwałość ludzkiego życia. Twórca, filtrując światło przez kolejne warstwy swoich obiektów graficznych, zachowuje się niczym prześwietlający przeszłość archeolog. Zmultiplikowana forma nakładających się na siebie prac symbolizuje tu wieczne przemijanie, kruchość istnienia i przestrzeni.
Dzieła obu artystów mają w sobie tajemniczy majestat nagrobków. I tak jak każdy nagrobek, pytają o metafizykę. Nie dają jednak przy tym jednoznacznych odpowiedzi. Ich siłą jest subiektywność, na którą składa się pewien rodzaj archeologii pamięci. Kalinowie dali się omotać sokratejskiemu daimonowi, który uwiódł ich podszeptami płynącymi z podświadomości, z narodowych fantazmatów i z mroków historii, zachęcając do twórczego eksperymentowania w kruchej materii pamięci. Dotykają przy tym ważnych miejsc na historycznym ciele Polaków, ale także czułego punktu samej sztuki, która nierzadko przecież bywa nawiedzana przez duchy, choć już niestety rzadziej opętana przez demony. Być może właśnie dlatego wystawa Kalinów w BWA jest tak przekonująca.
AS

MySQL Error : Connection Error
Error Number: 0 
Date        : Sat, December 21, 2024 13:28:10
IP          : 3.145.76.196
Browser     : Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)
Referer     : 
PHP Version : 4.4.9
OS          : Linux
Server      : Apache
Server Name : intarnet.pl
Script Name : /www1.atlas.okay.pl/index_full.html