Źródło: inTARnet.pl

   Wspomnienia Zdzisława Baszaka    -   29/7/2009

W ósmej audycji Tarnowskiej Artystycznej Konfraterni zrealizowanej w ramach projektu „Uwaga, człowiek” przybliżamy sylwetkę Zdzisława Baszaka, żołnierza Kampanii Wrześniowej i Armii Krajowej, prezesa okręgu tarnowskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, założyciela i kustosza Izby Pamięci AK. Osobę pułkownika najczęściej i corocznie przypomina się jako zastępcę dowódcy osłony lądowiska „Motyl” podczas Akcji „Trzeci Most” - operacji przewiezienia zdobytych części rakiety V-2, tajnej broni Hitlera, z Polski do Anglii (dopiero co minęła 65 rocznica tego wydarzenia). Tarnowska Artystyczna Konfraternia zdecydowała się zatem skoncentrować na wcześniejszym, wojskowym okresie życia Z. Baszaka. Całość jego wspomnień znajdzie się natomiast na podsumowującym projekt wydawnictwie uzupełnionym o płytę multimedialną, która ukaże się jesienią b.r.

Posłuchaj audycji :

Ogloszenie

Zdzisław Baszak urodził się 8 lipca 1920 roku w Woli Gręboszowskiej jako starszy syn policjanta, Jana Baszaka oraz Stefanii Tarki. Uczęszczał do szkoły powszechnej oraz do Prywatnego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Tadeusza Kościuszki w Dąbrowie Tarnowskiej, w latach 1935-1938 był uczniem II Gimnazjum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie. Po złożeniu egzaminów maturalnych w maju 1938 r. przeszedł przeszkolenie na Dywizyjnym Kursie Podchorążych Piechoty przy 6. Dywizji Piechoty w Krakowie i został przydzielony do 16. Pułku Piechoty w Tarnowie. Z Pułkiem tym jako dowódca plutonu ckm przemierzył cały szlak bojowy od bitwy pszczyńskiej 1-2 września, do poddania 6. Dywizji Piechoty – 20 września w rejonie Cieszanowa.
W trakcie dramatycznego, nierównego boju z niemieckimi czołgami 5. Dywizji Pancernej, stoczonego 2 września pod Ćwiklicami przez II batalion 16.pp, zginęli niemal wszyscy żołnierze jego plutonu.17 września pod Hutą Różaniecką Zdzisław Baszak uczestniczył w boju będącym rewanżem za Pszczynę.

Po kapitulacji 6. DP Zdzisław Baszak podjął udaną próbę ucieczki i powrotu w rodzinne strony. W końcu października 1939 roku został zwerbowany przez mjr. Stanisława Sowiźrała do Służby Zwycięstwu Polsce. Od listopada 1939 roku do marca 1940 roku pełnił obowiązki zastępcy Komendanta Obwodu Dąbrowa Tarnowska ZWZ-AK „Drewniaki” i współorganizował konspiracyjne struktury dąbrowskiego Obwodu. W latach 1941-1945 był oficerem dywersji przy Komendzie Obwodu Dąbrowa Tarnowska. Dowodził także placówką Dąbrowa Tarnowska – Radgoszcz, kryp.”Dzięcioł”, „Danuta”. Zainspirowany działaniami „Jędrusiów” zorganizował sekcje dywersyjno-szturmowe, które były wydzielonymi z Armii Krajowej, małymi oddziałami specjalnymi, najlepiej uzbrojonymi i głęboko zakonspirowanymi.

Po aresztowaniu i ucieczce z rąk gestapo ukrywał się do 1944 r. W czerwcu 1944 roku wyszedł z ukrycia i przeprowadził szereg głośnych akcji wymierzonych w okupanta i obliczonych na pomoc lokalnej ludności, np. zablokowanie transportu wodnego na Wiśle w rejonie Samocic i Oblekonia, w wyniku którego przechwycono 500 ton węgla i rozdano okolicznym mieszkańcom.
W lipcu 1944 roku Zdzisław Baszak uczestniczył w operacji „Most III”, pełniąc funkcję zastępcy dowódcy lądowiska, kapitana Władysława Kabata, zabezpieczając przebieg całej operacji.

Po 1945 r. Zdzisław Baszak zaczął studia w Akademii Handlowej w Krakowie. Zostały one przerwane z powodu aresztowania przez Urząd Bezpieczeństwa. Otrzymał wyrok 6 lat pozbawienia wolności, na skutek amnestii po 3 latach wyszedł na wolność. Nie mógł znaleźć zatrudnienia, dopiero w 1967 rozpoczął pracę w Ministerstwie Rolnictwa. W 1982 roku przeszedł jako kombatant na wcześniejszą emeryturę.

Po utworzeniu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wstąpił do tej organizacji zostając kierownikiem Inspektoratu Tarnów, a po reorganizacji i utworzeniu Okręgu Tarnów został jego prezesem i funkcję tę pełni do dnia dzisiejszego.
W 1990 roku stworzył w Dąbrowie Tarnowskiej muzeum Armii Krajowej. Dwa lata później pozyskał dla organizacji kombatanckich budynek w Tarnowie przy ul. Mościckiego 29, do którego w 1994 roku zostało przeniesione muzeum z Dąbrowy Tarnowskiej, jako Izba Pamięci Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej, w maju 2007 r. Zdzisław Baszak został awansowany do stopnia pułkownika.

Wspomnień pułkownika wysłuchał Piotr Dziża.
Projekt „Uwaga, człowiek” realizowany przez stowarzyszenie Tarnowska Artystyczna Konfraternia ma na celu archiwizację wspomnień ludzi – częstokroć zapomnianych – a w taki czy inny sposób zasłużonych dla swojego środowiska lokalnego, regionu lub kraju. Audycje z cyklu „Uwaga, człowiek” prezentowane są w każdy wtorek po godz. 22-giej na antenie RDN Małopolska, a następnie na naszym portalu, natomiast w każdy piątek sylwetki bohaterów prezentowane są w tarnowskim „Dzienniku Polskim”. Zapraszamy również na stronę internetową Tarnowskiej Artystycznej Konfraterni: http://konfraternia.tarnow.pl/.
Projekt „Uwaga, człowiek” realizowany jest przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego i Miasta Tarnowa. Podsumowaniem dwudziestu cotygodniowych audycji będzie specjalne wydawnictwo z płytą multimedialną, które ukaże się jesienią b.r.

MySQL Error : Connection Error
Error Number: 0 
Date        : Wed, January 8, 2025 22:05:16
IP          : 18.216.146.89
Browser     : Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)
Referer     : 
PHP Version : 4.4.9
OS          : Linux
Server      : Apache
Server Name : intarnet.pl
Script Name : /www1.atlas.okay.pl/index_full.html