Źródło: inTARnet.pl

   Z przełomu XIX i XX wieku: Aniela i Józef Piszowie – wydawcy tarnowskiej „Pogoni”    -   19/8/2009

W jedenastej audycji Tarnowskiej Artystycznej Konfraterni zrealizowanej w ramach projektu „Uwaga, człowiek” przybliżamy sylwetkę Anieli i Józefa Piszów - dziennikarzy i wydawców tarnowskiego pisma „Pogoń” wychodzącego w latach 1881-1914. Wypowiadający się w audycji historyk Antoni Sypek, uważa ich wręcz za prekursorów tarnowskiego dziennikarstwa. W audycji wykorzystane zostały również fragmenty artykułów i reklam sprzed stu laty – z numeru który ukazał się 15 sierpnia 1909 roku. „Pogoń” redagowana była na wysokim poziomie i czytano ją także w przyległych do naszego regionach; pełniła ona ważną funkcję aktywizującą środowisko miejskie do działalności społecznej i kulturalnej. Dziś stanowi nieocenione źródło wiedzy dla „badaczy dziejów” i dla „profanów”, stwarzając okazję do zaskakujących porównań z czasami współczesnymi (patrz nasz portalowy, zeszłoroczny wakacyjny cykl „Tarnów przed stu laty”). Warto w tym miejscu podkreślić również znakomitą inicjatywę Miejskiej Biblioteki Publicznej sprzed kilku lat, dzięki której czasopismo to wydane zostało w wersji zdigitalizowanej.

Posłuchaj audycji :

Ogloszenie

>

Na temat Józefa i Anieli Piszowej szereg informacji znajdujemy w „Wielkim przewodniku po Tarnowie”, pod redakcją Stanisława Potępy, skąd pochodzą poniższe informacje oraz połączone zdjęcie. O drukarniach pisali: ks. R. Banach, S. Potępa i A. Sypek zaś Tarnowską prasę opisał B. Jaśkiewicz.
Józef Pisz urodził się w Dukli 1845 roku w rodzinie o węgierskim rodowodzie osiadłym w Dębowcu koło Jasła. W wieku 11 lat rozpoczął naukę zawodu drukarza, najpierw w drukarni swego stryja Józefa w Nowym Sączu, a później w drukarniach w Kielcach, Łodzi, Warszawie, Krakowie i Lwowie. We Lwowie poznał przyszłą żonę Anielę, której ojciec - Walenty Hodak, był dyrektorem drukarni Pillerów, a ona sama pracowała jako nauczycielka w szkole ludowej im. Elżbiety. Po zawarciu małżeństwa Aniela przeniosła się do Tarnowa, gdzie Józef był już właścicielem drukarni Angelusa. Następnie, za posag Anieli, nabył on księgarnię Menkesa i w kamienicy przy ul. Katedralnej 3 wraz z żoną stworzył on prawdziwe przedsiębiorstwo wydawnicze: drukarnię, księgarnię, wypożyczalnię książek, własne wydawnictwo z jego administracją, agencję dzienników i biuro ogłoszeń. Jako pierwsi Piszowie wprowadzili do swej drukarni prąd elektryczny i założyli pierwszy w Tarnowie telefon.
Własnym nakładem wydali około 30 pozycji, drukowali pisma dla różnych miejscowości Galicji. Ale najważniejsza była „Pogoń” ukazująca się nieprzerwanie przez 34 lata. Jak czytamy, kiedy Józef Pisz umarł 28 listopada 1907 r., na tytułowej stronie „Pogoni” burmistrz Tadeusz Tertil zamieścił nekrolog, w którym pisał m.in. „ubył cichy, skromny, a wytrwały kierownik najstarszego w naszym kraju pisma prowincjonalnego (…). Troska o dobro miasta była gwiazdą przewodnią jego pracy redakcyjnej (…). Nie służył zawiści, ale też nie schlebiał nikomu, dlatego też nieczęsto spotykał się z uznaniem, na które bezwarunkowo zasłużył, a jednak mimo takich braków zewnętrznych splendorów, imię jego zapisane być powinno na złotej karcie w dziejach Tarnowa.”
Aniela po śmierci męża przejęła całe to drukarsko wydawnicze przedsiębiorstwo. Pisała i wydawała m.in. bibliofilską dzisiaj książeczkę „600 lecie Tarnowa”, „Wróżby z rąk, snów, kart jako zabawy towarzyskie”. W rękopisie zostawiła „Sławnych ludzi z Tarnowa” oraz pamiętnik „Zatarte ślady – pamiętnik lwowianki od 1866roku”. Ale przede wszystkim pisała o Tarnowie, dniu codziennym jego mieszkańców, piętnując magistrackich urzędników za opieszałość i brak wyobraźni. Była również niezwykle odważną jak na tamte czasy emancypantką. Aniela i Józef Piszowie pochowani są na Starym Cmentarzu w Tarnowie, w kwaterze XX.

Przypomnijmy: projekt „Uwaga, człowiek” realizowany przez stowarzyszenie Tarnowska Artystyczna Konfraternia ma na celu archiwizację wspomnień ludzi – częstokroć zapomnianych – a w taki czy inny sposób zasłużonych dla swojego środowiska lokalnego, regionu lub kraju. Audycje z cyklu „Uwaga, człowiek” prezentowane są w każdy wtorek po godz. 22-giej na antenie RDN Małopolska, a następnie na naszym portalu, natomiast w każdy piątek sylwetki bohaterów prezentowane są w tarnowskim „Dzienniku Polskim”. Zapraszamy również na stronę internetową Tarnowskiej Artystycznej Konfraterni: http://konfraternia.tarnow.pl/.
Projekt „Uwaga, człowiek” realizowany jest przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego i Miasta Tarnowa. Podsumowaniem dwudziestu cotygodniowych audycji będzie specjalne wydawnictwo z płytą multimedialną, które ukaże się jesienią b.r.

MySQL Error : Connection Error
Error Number: 0 
Date        : Wed, April 2, 2025 23:55:19
IP          : 18.117.148.44
Browser     : Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)
Referer     : 
PHP Version : 4.4.9
OS          : Linux
Server      : Apache
Server Name : intarnet.pl
Script Name : /www1.atlas.okay.pl/index_full.html